SSR چیست؟
رله حالت جامد (Solid State Relay/SSR) یک تجهیز الکترونیکیِ ساخته شده از نیمه هادی‌ است. از آن‌ برای سوئیچینگ (on/off) مدارات استفاده می‌شود. SSR‌ از عناصر سوئیچینگ نیمه هادی مانند تریستور‌ (Thyristor)، ترایاک‌ (Triac) و ماسفت (mosfet) استفاده می‌کند.

این تجهیز، یک واسط میان برق شبکه و مصرف‌کننده پر‌مصرف است. یعنی یک مدار ولتاژ بالا را با کمکِ یک سیگنالِ کم توان، کنترل (on و off) می‌کند. رله‌های SSR کنتاکت متحرک ندارند، بدین ترتیب امکان عملکرد با فرکانس بالا را فراهم می‌کنند.

برای شرکت در دوره برق صنعتی ماهر کلیک کنید

دوره برق صنعتی
رله SSR
شکل ۱- رله SSR
عملکرد رله SSR
می‌توانیم با اعمال یک سیگنال ولتاژ پایین به ترمینال‌های ورودی (کنترل) رله SSR، رله را فعال کنیم. با فعال شدن رله، چون در انتهای SSR سوئیچ الکتریکی وجود دارد، سوئیچ فعال می‌شود و ترمینال‌های خروجیِ آن به هم راه می‌دهند (ترمینال‌های خروجی، اتصال کوتاه می‌شوند). بدین ترتیب فاز از ترمینا‌ل‌های خروجی عبور می‌کند و به مصرف‌کننده می‌رسد. در نهایت با دادن نول به مصرف‌کننده، می‌توانیم آن را روشن کنیم.

در صورت توقف سیگنال ورودی، رله غیر فعال می‌شود و ترمینال‌های خروجیِ آن به حالت استراحت در می‌آیند (اتصال باز می‌شوند).

نحوه عملکرد رله SSR در شکل ۲ (تصویر متحرک) به‌صورت شفاف نمایش داده شده است.

نحوه عملکرد رله SSR
شکل ۲- نحوه عملکرد رله SSR
نحوه عملکرد اپتوکوپلر در رله SSR
شکل ۳- نحوه عملکرد اپتوکوپلر در رله SSR
رله SSR بر اساس کوپلینگ نور کار می‌کند. این کوپلینگ نوری توسط اپتوکوپلر (شکل ۴) انجام می‌شود، یعنی عملکرد SSR به عملکرد اپتوکوپلر (Optocoupler) وابسته است. این رله مطابق شکل ۳، به‌صورت زیر عمل می‌کند.

۱- رله SSR سیگنال ورودی (ولتاژ) را دریافت می‌کند.

۲- اپتوکوپلر (Optocoupler) فعال می‌شود.

۳- LED نورِ مادون قرمز (IR) ساطع می‌کند.

۴- سنسورِ نوری (فوتوترانزیستور، فوتودیود و …) مطابق شکل ۴ امواجِ IR را در خروجی دریافت می‌کند.

۵- این امواج توسط سنسور به سیگنالِ الکتریکی تبدیل می‌شوند.

۶- سیگنال الکتریکی، سوئیچ خروجی را فعال می‌کند.

۷- مصرف کننده با توجه به نوع رله، کنترل (on/off) می‌شود.

(مدار خروجی رله SSR برای AC و DC متفاوت است، از TRIAC یا تریستور برای مدار AC و از ماسفت برای مدار DC استفاده می‌شود)